Katholieken en landbouw. Landbouwpolitiek in België 1884-1914

Pb, in-8, 417 pp., met tabellen en enkele kaartjes, bibliografie, registers. Dalende landbouwprijzen, overschotten en vlucht uit de boerenstiel: dit "landbouwprobleem" is letterlijk één eeuw oud. De publieke opinie ligt er vandaag niet wakker van. Een eeuw geleden vond men dat wel een levensgroot maatschappelijk probleem. De pers stond er bol van, getuige de illustratie op deze kaft. Partijen en georganiseerde drukkingsgroepen beijverden zich in campagnes voor en tegen de bescherming van de landbouw en de traditioneel gelovige boerenstand. Uit deze studie blijkt hoe omvangrijk én ingrijpend het katholiek landbouwoffensief tijdens de jaren 1884-1914 is geweest. Er stond immers veel op het spel: de autarchie, de toekomst van honderdduizenden boeren, de grondbelangen en niet in het minst de belangen van de kerk en van de katholieke partij die bovenal beducht was voor het "socialistisch gevaar". De resultaten van dit landbouwoffensief zijn tastbaar tot op heden. Tientallen instellingen en verenigingen werden opgericht, waaronder het Ministerie van Landbouw en de Belgische Boerenbond. Staat- en katholiek privé-initiatief ontwikkelden een merkwaardig samenwerkingsverband waarbij de Staat het legale kader creëerde waarbinnen de katholieke boerenbonden zich ten volle konden ontplooien. Hier ligt een belangrijke verklaring voor de hoge graad van verzuiling van het katholieke platteland. De katholieke landbouwpolitiek van 1884-1914 heeft de plattelandsvlucht afgeremd en de Belgische landbouw stilaan geheroriënteerd naar veeteelt en tuinbouw waarvoor nog wel een toekomst was. Dit referentiewerk werd bekroond met de Frans Van Cauwelaertprijs voor Humane Wetenschappen. LVM (°1953)
Op p. 275 vinden we de context voor de werken van Vandervelde en Vliebergh, die het eens waren over het feit dat de plattelandsvlucht én het pachten van gronden toenamen; de kleine eigenaars van landbouwgronden verloren terrein. Het verminderen van de invoertaksen op landbouwproducten leek hen dan ook geen goed idee. De eigendomsverwerving door boeren was dan ook een prioriteit om de plattelandsvlucht een halt toe te roepen.