Lenteriten. De eerste wereldoorlog en het ontstaan van de nieuwe tijd (vertaling van Rites of Spring: The Great War and the Birth of the Modern Age - 1989)

Pb, in-8, 425 pp., bibliogafische noten, bronnen, index. Vertaald uit het Engels door Tilly Schel. Ekstein (Letland, 1943) is een Canadees historicus, die als geen ander beschrijft hoe WO I het einde en het begin van alles was. Op 29-5-1913 gaf de meest schokkende gebeurtenis op artistiek gebied aanleiding tot een nieuwe houding ten aanzien van de toekomst. Op die datum vond in Parijs de première plaats van Stravinsky's ballet Le Sacre du Printemps, uitgevoerd door de Ballets Russes van Diaghilev. In dit ballet, dat door Stravinsky oorspronkelijk 'La Victime' werd gedoopt en dat geïnspireerd was op de explosieve Russische lente, kreeg het Parijse publiek een meisje te zien dat de wedergeboorte van het jaar symboliseerde door zich dood te dansen. Binnen de kortste keren was deze mythe algemeen als scenario voor een nieuw tijdperk aanvaard. Intellectuelen en kunstenaars riepen op tot vernieuwing, tot een zuivering van de wereld. Vijftien maanden later brulden in een roes van hartstochtelijk verlangen naar 'nieuwheid' enorme menigten in de Europese hoofdsteden om oorlog en meldden miljoenen jonge mensen zich vrijwillig om de dood in te gaan. Na vier jaar loopgravenoorlog was het beloofde doel bereikt: 'Alles is veranderd, totaal veranderd,' zou de dichter Yeats schrijven, 'een verschrikkelijke schoonheid is geboren.' WO I, zo schrijft ME, was het psychologische keerpunt voor avantgarde en modernisme. De drang tot schepping en de drang tot verwoesting hadden met elkaar van plaats gewisseld. ME poneert uitdrukkelijk dat er een collectieve verdringing van de Grote Oorlog plaatsgreep na de afloop: men wilde niet herinnerd worden aan een oorlog die achteraf gezien totaal zinloos bleek. Want, wat hadden de overwinnaars gewonnen? En wie waren de overwinnaars? ME stelt het kernachtig: 'Herdenken: ja, denken: nee.' Nog dit: In GBR werd in januari 1916 de dienstplicht ingevoerd (207) en even verder '(...) in GBR werd de arbeidersklasse onder de dienstplicht vaker thuis gehouden vanwege de behoefte van de industrie (...)'. (208) Noot Lucas Tessens: Voor deze bewering wordt geen bron opgegeven. Overigens is het notenapparaat een rommeltje; jammer in zo'n knap geschreven boek.