Het civilisatieproces. Sociogenetische en psychogenetische onderzoekingen (vertaling van Über den Prozeß der Zivilisation. Soziogenetische und psychogenetische Untersuchungen - 1939)

2de herziene druk. Vuistdikke paperback, in-8, twee delen in één band, 325 + 430 pp., met bibliografische noten. Onderzoek naar de wijzigingen in omgangsvormen en psychische houding van de mens en de mogelijke samenhang daarvan met de veranderingen in de maatschappij.
Noot Lucas Tessens: De oorspronkelijke uitgave dateert van 1939, dus vlak voor WO II. Elias (1897-1990) toont aan hoe gedragsstandaarden, vooral die van de upper class, ruwweg vanaf het einde van de Middeleeuwen tot aan het begin van de 19de eeuw, in een bepaalde richting veranderen. Het gaat dan over woordgebruik, geweld, eten, drinken, seks en slapen. Dat zou dan leiden tot 'beschaving'. Het grote belang van Elias' werk ligt in zijn multidisciplinaire aanpak: hij integreert geschiedenis, psychologie en sociologie. Zo komt hij tot verbanden tussen samenleving en persoonlijkheidsstructuur. Later ook wel als enculturatie benoemd. REFERENTIEWERK dat paradigmatisch belangrijk wordt genoemd, en dat is zowat dé topscore die je aan een wetenschappelijke studie kunt verlenen.
Men kan zich afvragen in hoeverre - met wat we sinds 1939 weten (of niet weten) - beschaving een lineair opgaand proces is en of de zogenaamde elite tot voorbeeld strekt. Wij menen van niet. Overigens hebben onder invloed van televisie - en later de sociale media - elementen van subculturen ('slang' en kledij bijvoorbeeld) meer gewicht gekregen en dat op mondiale schaal. Denk maar aan het dragen van jeans, lederen jacks, kleedjes met luipaardvelmotief, ... De cinema maakte uitroepen als 'fuck' en 'motherfucker' tot gemeengoed en niet meer aanstootgevend. Boeken over etiquette moeten het afleggen van 'influencers'.