De poorten van Damascus

1ste druk. Paperback, in-8, 274 pp. Van de achterflap: Toen de Golfoorlog uitbrak en haar omgeving zich bijna unaniem achter de overwinnaar schaarde, werd Lieve Joris onweerstaanbaar teruggetrokken naar het gebied waar zij voor het eerste reisde. 'Syrië, Ga dan tenminste naar Irak!' protesteerde een vriend. Maar zij ging niet naar Syrië, zij ging naar Hala. Twaalf jaar eerder hadden zij elkaar ontmoet. Zij hadden dezelfde dromen, maar al gauw raakte Hala in Damscus verstrikt in een web van politieke problemen. 'Ze had willen reizen, net als ik. Hoe vaak hadden we elkaar niet kunnen tegenkomen. Maar ik kwam haar niet meer tegen, en telkens als ik op weg ging, realiseerde ik me dat zij thuis bleef.' Maandenlang deelt Lieve Joris Hala's leven in een volkswijk van Damascus. Via Hala en haar vrienden schets ze de dilemma's van moderne Arabische intellectuelen die balanceren tussen hun bitterheid tegenover het Westen en het failliet van hun eigen dromen.
De problemen waarin Hala verzeild is geraakt, hebben haar steeds meer teruggeworpen op haar familie. De benauwenis van het leven dat zij leidt, grijpt Lieve Joris soms naar de keel, maar wanneer zij afreist naar Aleppo, blijft het huis in Damascus haar aantrekken als een magneet.
'De poorten van Damascus' voert de lezer binnen in een Arabische familie waar een bazige moeder de scepter zwaait over haar opstandige dochters. Lieve Joris ontdekt hoe moeilijk het is voor Hala om te ontsnappen: alle poorten die ooit op een kier stonden, lijken een voor een dichtgevallen.
Commentaar LT: Documentaire roman, bijna journalistiek en toch niet. Wij hebben sterk de indruk dat in latere drukken de tekst van de achterflap minder onthullend is geworden. Een ingreep van Joris zelf of van de uitgever? Dit is immers een politiek geladen verslag en de betekenis ervan is enkel gestegen sinds de burgeroorlog die Syrië verscheurt. Lieve Joris (°1953) is de getuige geweest van een radicalisering in de Syrische maatschappij. Op p. 6 gaat het over een verkrachting van een meisje dat daarna dreigt vermoord te worden door haar eigen ouders, omdat zij haar maagdelijkheid had verloren. De paragraaf op p. 14 over de kindertekeningen is onthullend. Een pagina verder gaat zij met haar vader in de clinch en roept uit: 'De Saoediërs' (Saoedi Arabië, LT) Ik spuugde de woorden uit. 'Die hebben het een en het ander te verdedigen, ja! De grootste casinobezoekers en hoerenlopers ter wereld zijn het, en thuis hun vrouwen opsluiten. Mooie vrienden hebben de Amerikanen uitgezocht!' En dan naar p. 55 in een bioscoop: 'Hala wil dat we naar boven gaan, want beneden zit een stel jongens, die knap vervelend kunnen worden als ze een rij met maar liefst vijf vrouwen zien.' Op p. 126 over de Golfstaten: 'Ik heb het zo vaak zien gebeuren met Arabische gastarbeiders in de Golflanden: hun vrouwen thuishouden wordt op den duur een statussymbool, omdat de Golf-Arabieren het ook doen.' En dan is er nog het liedje dat Hala's dochtertje op school heeft geleerd:
"We zweren dat we het imperialisme zullen bestrijden
en het zionisme, en de achterlijkheid,
en dat we hun criminele handlangers, de moslimbroeders,
zullen vernietigen."
Dat geeft toch goed weer wat er in het Midden-Oosten aan de gang is.
Lieve Joris is - zoals het een grote dame past - altijd een lengte voor als het over bewustwording van het wereldgebeuren en de achterliggende maatschappelijke veranderingen gaat. Reizen om te leren. We moeten dan ook luisteren naar diegenen die reizen. Zij brengen getuigenissen uit eerste hand mee terug naar huis.


website Lieve Joris