Ternat doorgelicht door Le Peuple

Hier volgt een vertaling van de bijdrage over Ternat die verschijnt in
Le Peuple van 25 oktober 1897

Propagande à la Campagne
Commune de Ternath
Arrondissement Brussel, kanton Asse
Bevolking: 2.500 inwoners.
Gemeenteraad. ¾ 9 leden: 5 doctrinairen en 4 katholieken.
Over de landbouw
Wedden. ¾ Dienstboden: 15 frank per maand en eten.
Dienstmeisjes: 12 frank per maand en eten.
Dagloners: In de zomer,1 frank per dag en eten, in de winter 75 centimen en eten.
Vrouwen: In de zomer 75 centimen per dag en eten, in de winter 50 centimen per dag en eten.
Dikwijls verplicht de eigenaar op bepaalde momenten van het jaar zijn huurders om hem te komen helpen en dus hun eigen werk in de steek te laten. De eigenaars verhuren hun velden onder deze voorwaarde.
Sommige landarbeiders worden per maand betaald, andere per dag. Sommige dienstmeisjes laten het geld voor hen bewaren en vragen het wanneer ze iets nodig hebben. Ik denk niet dat men hen interest betaalt. Buiten hun dagelijks werk hebben de arbeiders die op de boerderijen werken soms nog enkele aren grond die zij huren. Maar als gevolg van de crisis in de landbouw halen zij daar meer verlies dan winst uit.

De wedden van de dagloners zijn de laatste 30 jaar niet meer gestegen. Voor deze tijd waren ze 20 percent lager maar de mensen konden toen met 1 frank meer kopen dan nu met 5 frank. De tijden en de (zeden?) zijn veranderd… Men kan dus besluiten dat de wedden 30 jaar geleden relatief hoger lagen dan nu. De arbeiders krijgen ’s morgens als ontbijt 2 of 3 bruine boterhammen, ’s middags …………..dikwijls botermelk) met aardappelen en ………… een boterham met spek; om 4 uur koffie en brood; ’s avonds soep.
Sommige boeren geven bij het oogsten aan de arbeiders de 25 ste hoop als beloning voor hun diensten.
Werktijden. In de zomer van 5 uur tot 7 uur en in de winter van 7 uur tot 4.30 uur. Het werk vermindert naar de winter toe, wanneer het graan gedorst is.
Het werk van de vrouwen en de kinderen. De vrouwen nemen de zorg voor het huishouden op zich, ze zorgen voor de koeien, ze geven eten aan het vee, ze wieden, ze oogsten, ze plukken de hop.

Vanaf 12 jaar helpen de kinderen hun ouders. Sommigen doen ze reeds vanaf hun 10 jaar zwaar landbouwwerk verrichten waardoor ze op hun 17 – 18 jaar mismaakt zijn.

Bevolking. Er zijn 500 mannen, 400 vrouwen en 300 kinderen (? >< 2.500 hierboven?

Meer dan 200 mensen gaan elke dag naar Brussel werken waar ze 3 à 4 keer zo veel verdienen als op het platteland. Er is dan ook een groot contrast tussen de welstand en de vrolijkheid in hun families en de miserie in de 9/10 andere families.

Mechanisering. Men werkt nog niet met behulp van machines. Er is echter sprake van om in de omgeving een melkerij met stoommachine te vestigen. Dat zou, volgens mij, zeer nadelig zijn voor de gemeente omdat het de dagelijkse markt zou vernietigen. Dat zal in geen geval de prijs van de boter doen verhogen.

Teelten. ¾ De boeren van Ternath verbouwen granen, voedergewassen en vooral hoppe. Ze gebruiken vrij grote hoeveelheden kunstmest.

Inkomen werkman. ¾ Een landbouwersgezin met 4 kinderen. Jaarlijks inkomen, 300 maal 1 frank 75 of 525 frank. Slechts weinigen halen enige winst uit hun eigendom. Nemen we echter aan dat dit gezin nog 200 frank extra heeft doordat de vader, ’s avonds, na zijn dagtaak bij de boer, nog zijn eigen veld bewerkt.

Voeding : Voor de kinderen 0,4 frank per dag, voor 4 kinderen maakt dit dus 1.6 frank x 365 dagen = 584 frank per jaar.

65 dagen aan 0,5 frank= 32,5 frank voor de ouders (werkloosheidsdagen = wanneer ze niet op de boerderij eten)

Totaal : 616,5 frank.

Huur : 75 frank.

Kleding : 25 frank per persoon, dat wil zeggen 150 frank voor de zes gezinsleden.

Verlichting : 5 frank voor petroleum.

Ziekte : Kosten gedragen door het Weldadigheidsbureel. Voor de andere : 25 frank per jaar.

Uitgaven in de herberg : gering, 5 frank per jaar.

Belasting : 10 frank.

Inkomsten : 725 frank; uitgaven 886,5 frank; tekort : 161.5 frank.

Zo groeien hun schulden bij de kleine leveranciers steeds aan want als de huur voor het veld niet betaald wordt gaat de deurwaarder over tot uitzetting. De meeste boeren zijn in hetzelfde geval.

¾ Eigendom.

Het is ons onmogelijk precieze inlichtingen te geven over het aantal eigenaars en over de omvang van hun gronden gezien we ons moeten informeren bij een persoon die onze partij slecht gezind is. Hier volgt echter een ruwe schatting :

De helft van de gemeente hoort toe aan een tiental grootgrondbezitters.

1/6 aan boeren die gemiddeld 25 tot 100 are bezitten. Maar bij de meesten is deze eigendom slechts bedrieglijke schijn want er rusten zware lasten op. De laatste twee jaar worden er ook 50 procent meer gronden en boerderijen openbaar verkocht.

De overige 3/8? van de gronden wordt verhuurd.

Het aantal kleine eigenaars vermindert steeds en hun gronden komen in de handen van de grootgrondbezitters.

Er zijn in de omgeving geen braakliggende gronden. De gemeente bezit ongeveer 150 are weiland.

C. ¾ Kleine eigenaars en boeren.

Negen boeren-eigenaars bezitten 4 tot 20 ha grond die ze zelf bewerken.

Er zijn in de omgeving 4 grote en 5 kleine boerderijen.

De kleine boeren geven 45 tot 55 frank voor het huren van 25 are, de grote boeren ongeveer 140 frank per ha. Deze prijzen zijn met 10 procent gestegen. De boeren maken de fout niet met mekaar overeen te komen over de pachtprijzen. Ieder van hen spant zich in om grond te bekomen door hoger te bieden. Een hoeve van de Godshuizen van Brussel werd verhuurd voor 120 frank per ha. Na het vertrek van de huurder, die geen enkele winst maakte, verdeelde het bestuur het goed in percelen van 25 are die aan de boeren werden verhuurd aan 240 frank per ha, het dubbele dus van de oorspronkelijke huur. … eens, de boeren zouden moeten een vereniging oprichten.

De huurovereenkomst wordt schriftelijk opgesteld of bestaat slechts bij stilzwijgende overeenkomst.

Uitzonderlijk bekomen de boeren krediet bij de leveranciers van meststoffen en werktuigen. Er levert hier een landbouwingenieur uit Waterloo aan de boeren. De betaling wordt bepaald op 9 maand. Hij heeft zijn vertegenwoordigers die hem alle gewenste inlichtingen bezorgen.

Het hypothécair krediet wordt veel gebruikt. De leningen worden terugbetaald met een interest van 4 à 5 percent. 50 percent van de eigenaars hebben gronden waarop een hypotheek rust.

Er bestaat een vereniging waarvan de leden jaarlijks een bepaalde som storten. Ze heeft als doelstelling om als er een koe sterft aan de eigenaar ¾ terug te betalen van de som die ze hem gekost heeft. Deze vereniging wordt gesubsidieerd door de staat en de provincie.

Het is moeilijk om grond te huren van een katholieke eigenaar als deze weet dat je niet van zijn partij bent.

D. ¾ Nijverheid.

Er is geen enkele industriële vestiging in de gemeente.

E. ¾ Gemeentezaken.

Weldadigheid. Ongeveer de helft van de werkende bevolking is ingeschreven bij het Weldadigheidsbureau. Ze ontvangen voedsel en soms geld. Het aantal armen blijft gelijk.

Bron: http://users.belgacom.net/vancauwelaertguido/ONTSTAAN.htm (20051129)