Taboe allochtone criminaliteit sneuvelt

BRUSSEL -- Achteraf bekeken was het dom het onderzoek van Marion Van San naar criminaliteit en allochtone jongeren als gevaarlijk of racistisch te bestempelen. Er is niet te veel onderzoek geweest, maar te weinig: één jaar was te kort, er moet vervolgonderzoek komen.
In uiteenlopende toonaarden speelden alle fracties in de kamercommissie Justitie gisteren dit liedje. ,,De allochtone gemeenschap staat daar zelf ook achter'', zei Fauzaya Talhaoui (Agalev).

Onverwachte eensgezindheid in de kamercommissie gisteren, bij de voorstelling door Marion Van San van haar rapport naar criminaliteit onder jongeren in de vijf grootste Belgische steden.

,,INTERESSANT WAT U DAAR VERTELT, MEVROUW VAN SAN, WAT JAMMER DAT IK DAAR NIETS VAN LEES IN UW RAPPORT''

Nu ja, eensgezind. Er was een groot verschil tussen de reacties, met aan het ene uiterste het Vlaams Blok en aan het andere uiteinde PS en Ecolo. De enen bedankten -- bij monde van Gerolf Annemans -- Van San hartelijk voor het doorbreken van een taboe.

Een van de conclusies in Van Sans onderzoek is namelijk dat latent racisme onder de politie en sociaal-economische achterstand wel gedeeltelijk het grotere aandeel van allochtonen in de jeugdcriminaliteit kan verklaren, maar niet volledig.

Het percentage jonge delinquenten ligt onder Marokkanen driemaal hoger en onder Oost-Europeanen achtmaal hoger dan onder Belgen. ,,Eindelijk krijgen we gelijk dat je ook naar culturele verklaringen moet kijken'', zei Annemans. Waarop zijn partijgenoot Bart Laeremans de vraag van minister Verwilghen om een sereen en verstandig debat te houden in de wind sloeg, en de deportatie van criminele jongeren naar hun ,,land van herkomst'' bepleitte.

Niet verrassend. Wel verrassend was de reactie aan Franstalige linkerzijde. Niet dat ze er warm van worden bij PS en Ecolo maar politiek correcte verontwaardiging bleef achterwege.

,,De commotie rond dit onderzoek was niet nodig geweest, als de overheid vanaf het begin duidelijker had uitgelegd wat de bedoeling was'', meende Agalev-kamerlid Fauzaya Talhaoui. ,,Een groot deel van de allochtonen in dit land zal graag meewerken aan de uitwerking van de aanbevelingen van Van San: dat zie je aan het enthousiasme om het project van de Marokkaanse buurtvaders over te nemen.'' Talhaoui drong er wel op aan de allochtone gemeenschappen te betrekken bij de aanpak van het probleem.

Verschillende fracties noemden het rapport-Van San een gemiste kans. Er waren te weinig statistieken beschikbaar om een bruikbaar beeld te schetsen. Het onderzoek aan Franstalige zijde stelde weinig voor.

,,Uw studie komt dicht in de buurt van de overbodigheid'', zei Pieter De Crem (CD&V), ,,tenzij uw opdrachtgever u de kans geeft het werk af te maken''.

Wie duidelijk niet enthousiast was, was Diane Reynders van de Dienst voor Strafrechtelijk Beleid (DSB). Zoals verwacht zorgde haar confrontatie met Van San voor vuurwerk. Formeel steunt Reynders zich voor haar beleidsopties op het rapport-Van San. Maar eigenlijk vind ze het broddelwerk. IJzig kalm somde Reynders punten van kritiek op. De mogelijkheid om criminaliteit te registreren op grond van etniciteit is volgens haar onhaalbaar. Ze gaat wel akkoord met enkele evidente aanbevelingen zoals een betere statistische verwerking van criminaliteit.

Maar de waarde van criminaliteitsprofielen -- de kern van Van Sans onderzoek -- is volgens Reynders ,,miniem''. Ze ziet ook niet in hoe die tot specifiek strafbeleid kan leiden ,,zonder het gelijkheidsbeginsel te schenden of bevolkingsgroepen te stigmatiseren''.

Met stijgende verbazing stelden de leden van de commissie de tastbare vijandigheid tussen beide dames vast. Die heeft vooral met een verschil in visie te maken, maar ook met een verschil in rol. Van San is de externe, in het buitenland werkende sociologe die een reeks praktische oplossingen voorstelt, maar daarbij weinig rekening houdt met wie in dit moeilijke land waarvoor bevoegd is.

Reynders is veel sterker aan het justitiebeleid gebonden, en valt daardoor snel terug op opmerkingen als ,,daar waren we al mee bezig'' of ,,dat is onze bevoegdheid niet''. Sommigen vermoeden bovendien sturing door minister Verwilghen, die zo onder vuur heeft gelegen van de PS en Ecolo dat hij de lont uit het rapport wil halen.

Maar Van San liet zich niet naar de slachtbank voeren. Dat draaide uit op een venijnig steekspel. ,,Dat u criminaliteitsprofielen van de hand wijst, verbaast me, mevrouw Reynders. Ik moet u toch aanraden eens wat buitenlandse boeken te raadplegen, onze buurlanden baseren zich er wél op. U wil het beleid nog steeds van bovenaf bepalen en leuke symposia houden, terwijl wij juist duidelijk maken hoe desastreus dat is. Wij willen de allochtonen zelf betrekken bij de aanpak van de criminaliteit. Het verbaast me dat u niet inziet dat dit beter werkt.''

Waarop Reynders, even afgemeten: ,,Heel interessant wat u daar vertelt, mevrouw Van San, wat jammer dat ik daar niets van lees in het rapport waar u een jaar aan gewerkt heeft.'' Enzovoort.

Reynders rondde af met de conclusie dat er verder onderzoek nodig is, gebaseerd op ,,de vele onderzoeken die er al over deze materie zijn gevoerd''.