Les derniers jours de l'Etat du Congo. Journal de voyage (juillet-octobre 1908).

Softcover 198 pp. 15x24cm, Photos NB.
Vandervelde fait la distinction entre esclavage et servage (147)
Noot: In het archief van Gaston Crommen, de vroegere hoofdredacteur van de krant 'Vooruit', vonden wij twee waardevolle manuscripten van Emile Vandervelde. Het ene over het verbod voor overheidspersoneel om bij een vakbond aan te sluiten (La liberté syndicale et le personnel de l’Etat en Belgique), het andere over de overdracht van Congo aan de Belgische staat, nu exact 100 jaar geleden. In 'Socialisme et colonialisme' verduidelijkte Vandervelde zijn argumenten om de overdracht te steunen: het aanvaarden van het fait accompli van 20 jaar Belgische aanwezigheid, het afwijzen van de kapitalistische kolonisatie en het benutten van de mogelijkheden van een 'colonisation civilisatrice'… Binnen de Belgische Werkliedenpartij kon hij hiervoor op weinig begrip rekenen, de partij was ervoor gewonnen om de overdracht af te wijzen en dit op basis van de argumenten van de gerenommeerde theoreticus van de Tweede Internationale, Karl Kautsky. In die omstandigheden verkoos Vandervelde om afwezig te blijven tijdens de stemming in het parlement. In plaats daarvan ondernam hij een reis naar Congo, een reis waar hij dan weer een boek over schreef, namelijk 'Les derniers jours de l’Etat du Congo. Journal de voyage (juillet-octobre 1908)'.
Blijkbaar had Vandervelde zijn manuscript naar Gent gestuurd om het te laten publiceren in de Germinalreeks. Het feit dat dit niet gebeurd is, wijst nogmaals op de tegenstand binnen de partij voor zijn standpunt. Andere teksten van hem over Congo waren in de voorgaande jaren wel gepubliceerd door de Gentse federatie. En ook later bleef men in Gent brochures van hem uitgeven (zoals bijvoorbeeld bovenstaande 'La liberté syndicale…') In 1909 gaf de Gentse partijfederatie wel een iets andere brochure over Congo uit, met de standpunten van de twee tenoren in het debat, met name 'Kolonisatie: gedachtenwisseling tussen Vandervelde en Kautsky'. Rik De Coninck (nieuwsbrief AMSAB 20081211)