documentaire uit 2003 van Peter Bate over wreedheden Leopold II in Congo (EIC) op Canvas-VRT

Historische documentaires ingeleid door Catherine Van Eylen. Met 'Blanke koning, rood rubber, zwarte dood' brengt Histories op 1 en 8 april een documentaire die het hallucinante verhaal vertelt van de uitbuiting van Kongo door koning Leopold II en van het schrikbewind dat er in naam van de Westerse beschaving in het 'Donker Hart van Afrika' werd gevoerd

Vandaag: "Blanke koning, rood rubber, zwarte dood, deel 1"

In de ban van wat ontdekkingsreiziger Henry Morton Stanley hem vertelt, roept Leopold II de christelijke wereld op een einde te maken aan het kannibalisme en de slavenhandel in het Hart van Afrika. Onder het mom van ontwikkelingshulp en missionering maakt Leopold van Kongo binnen de kortste keren een gigantische investeringsmaatschappij waarvan hij zich alle aandelen toe-ëigent. Hij creëert een vrijstaat en krijgt de grote mogendheden zover dat zij de staat erkennen met hemzelf als superviserend zaakwaarnemer. Maar algauw komen er verhalen over uitbuiting en mishandeling van de plaatselijke bevolking. De verhalen zijn verschrikkelijk, de internationale verontwaardiging enorm. Hooghartig laat Leopold de storm van kritiek over zich heengaan. Pas als de vraag naar Kongolees rubber enigszins luwt en internationale commissies te nieuwsgierig enquêteren over de gang van zaken in zijn Afrikaanse privé-domein besluit hij Kongo te laten annexeren door België. Het wordt de zaak van zijn leven. De koning beurt 50 miljoen goudfrank schadevergoeding en nog eens vijftig miljoen voor de overname.

Blanke koning, rood rubber, zwarte dood. Deel 1 - uitzending 1 april 2004

Met "Blanke koning, rood rubber, zwarte dood" brengt Histories een documentaire in twee afleveringen die op basis van reconstructies en archiefmateriaal het hallucinante verhaal vertellen van het schrikbewind dat er naam van de Westerse beschaving in Congo Vrijstaat, het privé-bezit van de Belgische koning Leopold II, werd gevoerd.

In de ban van de verhalen van ontdekkingsreiziger Henry Morton Stanley, roept Leopold II de christelijke wereld op een einde te maken aan het kannibalisme en de slavenhandel in Afrika. Hij weet de naties ertoe te bewegen lid te worden van een filantropische organisatie waarvan hij de voorzitter is en die tot doel heeft de Kongolezen te beschaven en te bevrijden.

Er moeten missionarissen en onderwijzers naar Congo worden gestuurd, troepen om de Arabische slavendrijvers te bestrijden en balen katoen om de zwarten aan te kleden. De Duitse kanselier Bismarck doet het initiatief meteen af als "pure zwendel". Binnen de kortste keren maakt Leopold van Congo een gigantische investeringsmaatschappij waarvan hij zich alle aandelen toeeigent. Hij krijgt de grote mogendheden zover dat zij de staat erkennen met hemzelf als superviserend zaakwaarnemer. Tussen 1896 en 1906 houdt hij aan zijn Afrikaanse privé-bezit een fabelachtig vermogen over. "Een sjacheraar in ivoor en rubber," noemt de Duitse keizer Wilhelm II hem. De Amerikaanse schrijver Mark Twain vergelijkt de Belgische koning met Atilla de Hun, Ghengis Khan, Torquemada en Ivan de Verschrikkelijke.

Missionarissen geven het eerste alarmsignaal. De Britse consul en spion Roger Casement zorgt voor internationale opschudding met gruwelverhalen over gefolterde of doodgeslagen slaven, verkrachte vrouwen, armpjes van afgehakte armen, baby's die voor de krokodillen worden gegooid en overbodige oudjes die samen met de Kongolese dorpen in brand worden gestoken. Vooral de Britten, die zich verbijten omdat zij de goudmijn Kongo aan hun neus hebben laten voorbijgaan, uiten hun afschuw.

"Laten we niet proberen alle misdaden van Leopold op te sommen. De lijst is eindeloos," schrijft Edward Morel, voorzitter van de Kongo Reform Association in de West African Mail. "De gevreesde schaduw van de koning ligt over zijn Vrije Congostaat. Het is een reusachtig knekelveld. Het is een onvoorstelbare gedachte dat dit het werk is van één man: Leopold II. Zijn macht is absoluut. Hij had de misdaden kunnen verhinderen, alleen door ze te verbieden. Hij had er vandaag een eind aan kunnen maken door één woord te spreken. Hij vertikte het. Omwille van het geld."

http://www.canvas.be (20040401)