16 februari 1966: begin staking vrouwen FN: gelijk loon voor gelijk werk

deze langdurige staking had internationaal invloed

Bron: La Deux, RTBF, 20080702

zie ook:

Op 16 februari 1966 begon met de staking van de arbeidsters van de wapenfabriek FN-Herstal één van de grootste acties uit de Belgische sociale geschiedenis. ‘Groot’ was de staking niet alleen door haar omvang – 3.800 arbeidsters legden die dag het werk neer voor een staking die 12 weken zou duren - maar ook door haar symboolfunctie op zowel feministisch als sociaal vlak.

De arbeidsters pikten het niet langer dat ze in vergelijking met hun mannelijke collega’s onderbetaald werden. Voor hun strijd baseerden ze zich op artikel nr. 119 van het Verdrag van Rome over gelijk loon voor gelijk werk, door België ondertekend op 25 maart 1957. De machine-arbeidsters van FN, ‘femmes-machines’ genoemd, werkten in abominabele omstandigheden. Verouderde machines en slechte hygiënische omstandigheden droegen bij tot het vuile en ongezonde werk.

Hoewel van kop tot teen besmeurd met olie en vuil, waren er op het fabrieksterrein niet voldoende wasmogelijkheden aanwezig. Warm water ontbrak volledig. Ondanks het feit dat ze een soort ingangsexamen moesten afleggen en ze een gespecialiseerde kennis van de machines verworven, lag het loon van de arbeidsters lager dan dat van de minst gekwalificeerde arbeider. In 1965 verdienden vrouwen bij FN gemiddeld 25% minder dan hun mannelijke collega’s. De voornaamste reden voor de staking lag dan ook in het feit dat vrouwen erkend wilden worden als gespecialiseerde arbeidsters en bijgevolg ook als dusdanig verloond wilden worden: ze eisten een herwaardering van hun functie, gelijk loon voor gelijkwaardig werk.

In 1966 was de maat vol. Op 16 februari legden de vrouwen het werk neer. Zonder syndicale steun, zonder overleg of zonder stakingsaanzegging begonnen ze aan hun wilde actie. Hun eis: vijf frank per uur loonsopslag. De staking werd massaal opgevolgd en kon al vlug op heel wat solidariteit rekenen, zowel van binnen als van buiten het bedrijf. Arbeidsters van andere bedrijven als ACEC en Schreder begonnen aan een solidariteitsstaking. Ook de mannelijke werknemers waren solidair en ondertekenden een steunpetitie.

Door de staking van de femmes-machines en hun noodzakelijke arbeid lag overigens een groot deel van de productie stil en werden vele mannen noodgedwongen werkloos. Op een grote manifestatie op 25 april in Luik waren delegaties aanwezig uit Frankrijk en Nederland. Een informeel comité van arbeidsters en een later door de vakbonden opgericht stakingscomité coördineerden de acties. Op 5 mei 1966, na twaalf weken staking en na interpellatie in het Belgische en Europese parlement, werd er een oplossing gevonden. Werkneemsters en directie van FN-Herstal aanvaardden het voorstel een onmiddellijke loonsverhoging toe te kennen van 2 frank per uur, met een extra opslag van 0.75 frank op 1 januari 1967.

Femme du 20e siècle, 6(1966)p. 4-6

De impact van de staking was groot. Nooit eerder had een actie van vrouwen, ontstaan vanuit een vrouweneis, een zodanige solidariteit en weerklank teweeg gebracht. De vakbonden beseften dat er in het vervolg rekening moest worden gehouden met de vrouwen. Niet alleen werd de eis van gelijke beloning eindelijk op de agenda geplaatst, ook de vrouwen zelf werden zich meer bewust van het belang van een syndicale deelname. ‘Gelijk loon voor gelijk werk’ werd in de wetgeving opgenomen. Ook voor de geschiedenis van het feminisme was de staking bij FN een erg belangrijke gebeurtenis. Het Actiecomité Gelijk Loon voor Gelijk Werk dat ten tijde van de staking ontstond, verenigde intellectuele vrouwen van verschillende gezindten. Dit apolitieke comité verbond in de jaren '60 en '70 het debat over de positie van de vrouw aan sociale, economische, juridische en politieke factoren en vormde zo de aanzet tot de tweede feministische golf. Het comité bleef actief tot in 1977.

Femme du 20e siècle, 6(1966)p. 4-6

Leestip

Coenen, M.T. La grève des femmes de la F.N. en 1966. Une première en Europe. Brussel: Pol-His, 1991. In de RoSa-bibliotheek met nummer FIIm/0225.

"Une grève sauvage". Femme du 20e siècle, afl. 6, 1966, p. 4-6.

Van Hemeldonck, M. "De vrouwenstaking van Herstal (1966): in België startschot van het moderne feminisme, in Europa grondslag van het EU-gelijkheidsrecht." Brood & Rozen, afl. 1, 2006, p. 45-51.

zie ook: http://www.socialisme.be/marxisme/1966herstal.html