14 maart 1974: Kapel Uilenberg Herenthout beroofd

De kapel van de Uilenberg bestond al voor 1640 en was toen reeds gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw-van-de-Zeven-Smarten. Volgens de archieven van het aartsbisdom Mechelen werd er in de 17de eeuw een Mariabeeld vereerd.

Tijdens een ernstige epidemie verkregen de inwoners van Herenthout op 3 oktober 1670 van de kerkelijke overheid de toelating regelmatig missen te laten celebreren in de kapel van de Uilenberg. De inwoners van Herenthout hadden een grote verering voor Onze-Lieve-Vrouw en beweerden door haar talrijke gunsten verkregen te hebben.

Door plunderingen van soldaten en roversbenden werd de kapel erg beschadigd en verwaarloosd. E.H. Coolen, pastoor te Herenthout van 1705 tot 14 januari 1718, besloot de devotie van de inwoners te doen herleven. Daartoe liet hij de kleine kapel herbouwen: "20 voet lang en 12 voet breed". De plechtige inwijding had plaats in 1704 in aanwezigheid van de schepenen van Herenthout.

Een acte uit de reeds geciteerde archieven leert ons dat de verering tot Onze-Lieve-Vrouw opnieuw toegenomen was en dat de inwoners een proces-verbaal opstelden waarin tal van getuigenissen - onder eed! - werden opgenomen van genezingen en verkregen gunsten, die zij toeschreven aan de tussenkomst van Onze-Lieve-Vrouw-van-de-Uilenberg. Vrijdags voor Palmzondag werden er vroeger twee missen opgedragen en op die dag was de komst van de bedevaarders bijzonder groot.

De kapel is gelegen op een heuvel, omgeven door 13 linden. Ze is opgetrokken in baksteen, die achteraf wit geschilderd is met onderaan een zwarte boord. Bovenop het leien dak staat een houten torentje met een klok. Een houten poort aan de westkant geeft toegang tot de kapel. Aan weerskanten bevinden zich drie steunberen en drie rechthoekige ramen met kleine ruitjes en ijzeren tralies. Aan de oostzijde bevindt zich een nis met, achter tralies, een oud terra cotta beeld, "Nood Gods". Het beeld draagt als opschrift: "Bedrukte Moeder. Bid voor ons".

In de kapel staat een met imitatie-marmer beschilderd houten altaar met daarboven een schilderij van Onze-Lieve-Vrouw-van-Zeven-Weeën, een kopie van Lode Bosmans naar een origineel schilderij van Quinten Matsys (*). Het schilderij stelt het beeld voor van de Moeder van Smarten met het ontzielde lichaam van Jezus op haar schoot én erboven dezelfde voorstelling op paneel geschilderd.

Volgende legende verklaart de aanwezigheid van dit werk in de kapel: Quinten Matsys was op doorreis in Herenthout en verbleef in de herberg "Den Uil" op de Uilenberg. Daar werd hij dodelijk ziek en smeekte daarom Onze-Lieve-Vrouw-van-de-Uilenberg om genezing. Zij aanhoorde zijn smeekbede en Quinten genas. Uit dankbaarheid schilderde hij toen het schilderij. Pastoor Brouwers van Herenthout gaf aan Lode Bosmans de opdracht het schilderij te restaureren. Bij deze gelegenheid maakte de kunstschilder een kopie.

Buiten de nieuwe beelden van het Heilig-Hart, de Heilige-Theresia en het Kind Jezus bezit de kapel nog twee oude beelden in plaaster, Onze-Lieve-Vrouw-van-de- Zeven-Weeën en - in hout - Sint-Anna met Maria en het Kind Jezus. Onder de modern gekleurde prenten van de Zeven Weeën van Maria hangen nog de uitgetande houten schilden met hun oude opschriften.

Dankzij o.m. de inspanningen van heemkring Sandelyn werd de kapel van de Uilenberg bij Koninklijk Besluit van 3 juli 1976 op de lijst van beschermde monumenten geplaatst.

(*) In de nacht van 13 op 14 maart 1974 werden het originele schilderij, het mirakuleuze beeld van Onze-Lieve-Vrouw, de Heilige Anna en een aantal kandelaars gestolen.

(Bron: Toeristische brochure uitgegeven door de gemeente, 1995)
Foto van knooppunter.com (download 20191224)