Voor rubber en ivoor. Leopold II en de ophanging van Stokes.

Paperback, grote in-8, 445 pp. Illustraties en kaarten in ZW. Bibliografische noten. Bibliografie en index/register. Historisch onderzoek op basis van archiefbronnen. Van de auteur van 'Rood Rubber', het standaardwerk over de prekoloniale periode van Congo, persoonlijk bezit van koning Leopold II. Van de achterflap: Kongo, 15 januari 1895. De Britse, vanuit Duits Oost-Afrika operende ivoorhandelaar Stokes wordt door de Belgische luitenant-generaal Lothaire aan een boom opgehangen. Stokes was door Lothaire in een krijgsraad ter dood veroordeeld. Maar het proces was een aanfluiting. Er werd geen vonnis op de krijgsraad voorgelezen, er waren valse getuigenissen, er werd – op suggestie van Leopold II zelf – druk uitgeoefend op de hoofdgetuige, ‘passende’ rechters werden ingeschakeld… Bovendien werd er gesjoemeld met de erfenis van Stokes. Meer dan drie maanden later bereikte het nieuws Europa. Het werd een cause célèbre en de Europese kranten stonden er een jaar van vol. Leopold II gaf 750.000 euro aan Engeland en 500.000 euro aan Duitsland wegens het niet toestaan van recht op beroep. Daniel Vangroenweghe volgt aan de hand van recent opgedoken archiefmateriaal de protagonisten van deze affaire op de voet. Hij schrijft met Voor rubber en ivoor een ontluisterend nieuw hoofdstuk in de Belgische koloniale geschiedenis. Leopolds drang naar ivoor en rubber leidden tot onnoemelijke wreedheden. In het gebied kwamen tienduizenden om. Enkel kleine garnalen werden veroordeeld. Maar onhoudbaar sijpelden de berichten over wantoestanden in het westen door. De zaak Stokes vs. Lothaire wekte de definitieve argwaan van de grootmachten tegenover Leopold en de praktijken in zijn privé-kolonie. Daniel Vangroenweghe is professor aan de Universiteit Gent. Hij is de auteur van Rood Rubber (heruitgegeven in 2004) en Aids in Afrika (1997), beide veelgeprezen standaardwerken over de Afrikaanse geschiedenis.