Van de Koele Meren des Doods (1900)

2de druk als Salamander. Pb, small in-8, 264 pp. Bevat het voorwoord bij de 2de druk. Frederik Willem van Eeden (Haarlem, 3 april 1860 – Bussum, 16 juni 1932) was een Nederlands psychiater, schrijver en wereldverbeteraar, die zich diepgaand heeft bezig gehouden met taal- en begripskritiek. In deze psychologische roman stelt Van Eeden de helende waarde van religie en psychotherapie tegenover de fatalistische opvattingen van de naturalistische auteurs. In 1982 werd dit boek verfilmd door Nouchka van Brakel met Renée Soutendijk in de hoofdrol. Van Eeden ontwikkelde zich in anarchistische richting, en was bevriend met de in Londense ballingschap verblijvende Rus Peter Kropotkin. (bron: wiki)


Noot LT: Als geen ander beschrijft Van Eeden de vertwijfeling en de steeds terugkerende goede wil van een morfine-verslaafde uit de hogere burgerij. Opmerkelijk is het dagboek waarin naast de goede voornemens de genomen dosissen worden vermeld. Daaruit kunnen we leren dat in een verslaving de attitude van de verslaafde afwijzend is (de goede wil) terwijl hij/zij doorgaat met het gedrag van het 'nemen'. Deze botsing van cognitieve attitude en gedrag veroorzaakt een voortdurend intern conflict en psychische pijn, die van het eeuwige mislukken. De enige uitweg die overblijft is dan de aanhoudende verdoving. Op die manier ontwikkelt zich de fatale neerwaartse spiraal.
Dit proces is kenschetsend voor alle verslavingen en om die reden is een therapie die gericht is op een attitudeverandering heilloos want nutteloos. De nuchtere attitude is immers vaak onaangetast. De therapie moet zich toespitsen op alternatief gedrag dat belonend is. De genezing wordt als het ware gedwarsboomd door de maatschappelijke context die geen geduld kent, snel veroordeelt en drijft op consumptiedwang. Het isolement van de patiënt en het daaraan verbonden gebrek aan sociale controle, stimuleert het doorbreken van het verslavingsgedrag hoegenaamd niet. Omdat de psychiatrie verworden is tot een bandwerk van medische voorschriften, lijkt de problematiek onder controle. Met de nadruk op 'lijkt' ...