SOLZJENITSYN Aleksandr

De Goelag Archipel 1918-1956, proeve van een artistieke studie I-II (vertaling van Archipelag Gulag - 1973-1974) + Boek 2 III-IV

Pb, in-8, 517 + 544 pp. Uit het Russisch vertaald door D. Peet, P. De Smit, M. Weijers. Over de werkkampen in de USSR. Met personenregister. Solzjenitsyn (1918-2008) ontving in 1970 de Nobelprijs voor de Literatuur. Noot LT: vervoer van Duitse en andere krijgsgevangenen, zie p. 461; totaal aantal gevangenen in de Goelag : 15 tot 20 miljoen personen, zie p. 477.
Noot LT (20221029): Dit werk was dodelijker voor de reputatie van Stalin dan de toespraak van Chroetsjev. De communistische partijen in Europa konden zich na 1970 niet meer beroepen op de hegemonie van het Russische gedachtengoed en op de directieven uit Moskou. Zodoende werd het eurocommunisme een noodzaak als nieuwe leidraad. Tegelijk werd het maoïsme een richtsnoer en een alternatieve route op links. In feite sukkelde men van de ene dictatoriale doctrine in de andere en beide bleken onaangepast om het westerse kapitalisme te counteren. Toch bleef de marxistische analyse bruikbaar, al wilden velen dat niet meer beamen. Dat de goegemeente geen onderscheid maakt tussen marxisme als sociologisch onderzoeksmodel en communisme als ideologie, is mooi meegenomen voor 'rechts'.
Na het uiteenvallen van de Sovjetunie bleef een unipolair wereldbeeld achter. De USA en het kapitalisme hadden gewonnen. Voor diegenen die in de USSR de lakens hadden uitgedeeld - bvb. Poetin - is die toestand ondragelijk en vernederend. Het volk luisterde niet meer. Vandaag wordt Stalin - de man die zijn eigen volk moet gehaat hebben - schoorvoetend terug als rolmodel naar voor geschoven. Bij een bevolking die zijn geschiedenis niet kent kan dat aanslaan.
Wanneer ook de onmenselijke uitwassen van het fascisme en het nazisme worden weggegomd, komen we terecht in nieuwe stromingen die haat en geweld prediken.
Het dictatoriale staatskapitalisme van China biedt geen adequate antwoorden en China schuift op naar een natie met imperialistische doelstellingen. Met name komt de al dan niet pacifistische hereniging met het kleine eiland Taiwan (35.000 km²) ter tafel. Die hereniging zal in geen geval lijken op die met Hong Kong.
Solzjenitsyn waarschuwt voor een laattijdige reactie op imperialistische en opprimerende tendenzen. Voor je het weet staat er iemand aan je deur die ijskoud zegt 'U bent gearresteerd.' Dat noemt hij het kantelmoment.
Ook Bertolt Brecht waarschuwde voor schuldige zwijgzaamheid.

SOLZJENITSYN Aleksandr@ wikipedia